Đảm bảo an toàn cho Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát (AGI): Một khung kiểm soát minh bạch dựa trên công nghệ sổ cái phân tán (DLT)Bối cảnh
Trong bối cảnh AI đang phát triển với tốc độ vượt bậc, ngày càng nhiều chuyên gia dự báo rằng Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát (AGI – Artificial General Intelligence) có thể vượt qua trí thông minh của con người trong vài thập kỷ tới. Tuy nhiên, liệu AGI sẽ trở thành cột mốc huy hoàng hay là mối đe dọa hiện sinh cho nhân loại vẫn là câu hỏi chưa có lời đáp rõ ràng.
Điều đáng lo ngại là không có bằng chứng khoa học chắc chắn nào đảm bảo rằng AGI sẽ mang lại lợi ích cho nhân loại, hoặc rằng nó sẽ không gây hại, mất kiểm soát hoặc thậm chí loại bỏ con người.
Mục tiêu của đề xuất
Đề xuất này đưa ra một tập hợp các thành phần khái niệm riêng biệt, hợp lý và tương hỗ, được thiết kế nhằm:
- Giảm thiểu tối đa rủi ro từ các kịch bản AGI nguy hiểm đã được biết đến;
- Liên kết chặt chẽ các mục tiêu và giá trị của AGI với các giá trị cốt lõi của con người, đảm bảo khả năng tương thích đạo đức và kiểm soát dài hạn.
Phương pháp tiếp cận
Thông qua việc phân tích có hệ thống từng loại rủi ro tiềm ẩn của AGI, đề xuất này phát triển các tiên đề và cơ chế kỹ thuật có khả năng kiểm soát, điều hướng và hạn chế rủi ro từ những con đường phát triển AI lệch hướng hoặc thù địch.
Vai trò then chốt của công nghệ sổ cái phân tán (DLT)
DLT (Distributed Ledger Technology), bao gồm blockchain, đóng vai trò nền tảng cho việc:
- Tạo ra cơ sở dữ liệu kiểm toán bất biến, minh bạch cho các hành vi và quyết định của AGI;
- Giảm thiểu rủi ro bị chiếm quyền điều khiển hoặc sửa đổi bất hợp pháp;
- Hỗ trợ khả năng vô hiệu hóa, cập nhật hoặc loại bỏ các mô-đun AI độc hại từ xa;
- Phân tách và kiểm soát các mô-đun AGI một cách phi tập trung và có thể xác minh, thông qua các ứng dụng phi tập trung (dApps) và hợp đồng thông minh tự vận hành;
- Đảm bảo AGI phát triển dưới sự giám sát liên tục, kể cả khi vượt khỏi ngưỡng mà con người có thể trực tiếp kiểm soát.
Các tiên đề kiểm soát AGI được đề xuất
- Giấy phép truy cập công nghệ: Chỉ các thực thể có thẩm quyền mới được phép truy cập, phát triển hoặc triển khai AGI.
- Đạo đức minh bạch trên nền DLT: Các giá trị đạo đức phải được biểu diễn rõ ràng và công khai.
- Đạo đức được mã hóa: Chuẩn mực đạo đức trở thành các quy tắc thực thi bắt buộc trong hệ thống, không chỉ là tuyên bố.
- Cấu trúc kiểm soát hành vi: AGI phải được xây dựng trên nền đạo đức, không phải tối ưu hóa mục tiêu đơn lẻ.
- Mã định danh duy nhất cho các thành phần quan trọng: Mọi thành phần AGI đều có thể theo dõi và kiểm soát.
- Cấu hình phục hồi sự cố: Mọi hệ thống đều có kế hoạch phản ứng và khôi phục trước lỗi/phá hoại.
- Xác thực danh tính bảo mật: Mọi truy cập AGI đều thông qua xác thực phi tập trung và bảo mật.
- Hợp đồng thông minh tự vận hành: AGI được kiểm soát thông qua logic được mã hóa và kiểm toán được.
- dApps mã hóa mô-đun AGI: Các chức năng của AGI được phân mảnh thành các mô-đun có thể giám sát độc lập.
- Lưu vết hành vi mô-đun qua DLT: Lịch sử hoạt động của từng phần AGI có thể kiểm chứng và truy xuất.
- Trừng phạt xã hội qua DLT: Các hành vi vi phạm đạo đức có thể bị cộng đồng “tẩy chay số hóa” thông qua các kiến nghị và phản hồi trực tuyến.
Kết luận
Tương lai AGI không thể thiếu sự chuẩn bị nghiêm túc từ hôm nay. Với một khung đạo đức minh bạch, kỹ thuật số hóa, và khả năng kiểm toán liên tục, chúng ta có thể biến AGI thành đối tác hỗ trợ mạnh mẽ cho loài người, thay vì một thế lực không thể kiểm soát. DLT chính là cầu nối thiết yếu giữa niềm tin xã hội và tiến bộ kỹ thuật, bảo đảm cho sự phát triển AI an toàn và phù hợp với lợi ích của nhân loại.