Trương Văn Huy Hoàng
Thành viên
"STEM/STEAM – Khơi nguồn sáng tạo" là một chủ đề rất ý nghĩa và đang được quan tâm trong giáo dục hiện đại. Nó tập trung vào việc phát triển những kỹ năng cần thiết cho học sinh để thích nghi và thành công trong thế giới luôn thay đổi.
Để hiểu rõ hơn về chủ đề này, chúng ta sẽ cùng phân tích các yếu tố cấu thành và vai trò của nó trong việc khơi dậy sự sáng tạo:
1. STEM và STEAM là gì?
"Khơi nguồn sáng tạo" là mục tiêu cốt lõi của giáo dục STEM/STEAM. Nó thể hiện ở các khía cạnh sau:
Các hoạt động STEM/STEAM rất đa dạng và có thể được áp dụng ở nhiều cấp học, từ mầm non đến phổ thông:
"STEM/STEAM – Khơi nguồn sáng tạo" không chỉ là một phương pháp giáo dục mà là một triết lý giáo dục quan trọng, nhằm trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cần thiết để trở thành những công dân toàn cầu có khả năng thích ứng, đổi mới và đóng góp tích cực vào sự phát triển của xã hội trong tương lai. Nó giúp học sinh không chỉ học thuộc lòng kiến thức mà còn biết cách áp dụng, sáng tạo và giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Để hiểu rõ hơn về chủ đề này, chúng ta sẽ cùng phân tích các yếu tố cấu thành và vai trò của nó trong việc khơi dậy sự sáng tạo:
1. STEM và STEAM là gì?
- STEMlà viết tắt của các lĩnh vực:
- Science (Khoa học): Giúp học sinh hiểu về thế giới tự nhiên và các hiện tượng xung quanh.
- Technology (Công nghệ): Khuyến khích học sinh khám phá cách công nghệ hoạt động và cách tạo ra các sản phẩm công nghệ.
- Engineering (Kỹ thuật): Dạy học sinh cách thiết kế, xây dựng và giải quyết vấn đề bằng các giải pháp kỹ thuật.
- Mathematics (Toán học): Cung cấp nền tảng tư duy logic, phân tích dữ liệu và giải quyết các bài toán thực tế.
- STEAM là sự bổ sung của chữ A - Arts (Nghệ thuật)vào STEM. Nghệ thuật ở đây không chỉ là hội họa, âm nhạc mà còn bao gồm thiết kế, tư duy sáng tạo, nhân văn, và các môn xã hội khác. Việc tích hợp nghệ thuật giúp:
- Phát triển tư duy thẩm mỹ, khả năng trình bày ý tưởng.
- Nâng cao sự sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề một cách linh hoạt, không bị rập khuôn.
- Kết nối kiến thức khoa học kỹ thuật với các yếu tố văn hóa, xã hội.
"Khơi nguồn sáng tạo" là mục tiêu cốt lõi của giáo dục STEM/STEAM. Nó thể hiện ở các khía cạnh sau:
- Học thông qua trải nghiệm và thực hành: Thay vì học lý thuyết khô khan, học sinh được tham gia vào các dự án, thí nghiệm, hoạt động thực tế. Việc "làm" giúp các em hiểu sâu sắc kiến thức và tự mình tìm ra giải pháp cho các vấn đề.
- Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề: STEM/STEAM khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, phân tích tình huống, thử nghiệm các phương án và rút ra kết luận. Quá trình này rèn luyện khả năng tư duy logic, phê phán và tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
- Khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận thất bại: Môi trường STEM/STEAM cho phép học sinh thoải mái thử nghiệm ý tưởng, chấp nhận những thất bại ban đầu và học hỏi từ chúng. Điều này giúp các em phát triển sự kiên trì, bền bỉ và không ngại khó khăn.
- Học liên môn: Kiến thức không bị tách rời mà được tích hợp từ nhiều lĩnh vực. Ví dụ, để xây dựng một cây cầu, học sinh không chỉ cần kiến thức kỹ thuật mà còn cần hiểu về vật lý (khoa học), tính toán lực (toán học) và thậm chí là thiết kế sao cho đẹp (nghệ thuật). Cách tiếp cận này giúp các em nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện.
- Phát triển kỹ năng mềm: Ngoài kiến thức chuyên môn, STEM/STEAM còn rèn luyện các kỹ năng quan trọng của thế kỷ 21 như:
- Làm việc nhóm: Các dự án thường yêu cầu học sinh hợp tác, chia sẻ ý tưởng và cùng nhau thực hiện.
- Giao tiếp và thuyết trình: Học sinh cần trình bày ý tưởng, giải thích quá trình và kết quả dự án của mình.
- Tư duy đổi mới: Luôn tìm kiếm những cách tiếp cận mới, cải tiến sản phẩm hoặc quy trình.
Các hoạt động STEM/STEAM rất đa dạng và có thể được áp dụng ở nhiều cấp học, từ mầm non đến phổ thông:
- Mầm non/Tiểu học:
- Chế tạo các phương tiện giao thông từ vật liệu tái chế: Học sinh tìm hiểu về nguyên lý chuyển động (Khoa học, Kỹ thuật), sử dụng các vật liệu có sẵn (Công nghệ), tính toán kích thước (Toán học) và trang trí cho sản phẩm (Nghệ thuật).
- Làm pháo hoa bằng giấy: Rèn luyện kỹ năng cắt, dán, quấn (Kỹ thuật, Nghệ thuật) và quan sát hiện tượng (Khoa học).
- Trồng cây và quan sát sự phát triển: Học sinh tìm hiểu về quá trình quang hợp, môi trường sống của cây (Khoa học), cách chăm sóc (Công nghệ) và ghi chép, vẽ lại quá trình (Nghệ thuật, Toán học).
- Trung học cơ sở/Phổ thông:
- Thiết kế và lập trình robot giải quyết vấn đề: Học sinh vận dụng kiến thức về cơ khí, điện tử (Kỹ thuật), lập trình (Công nghệ), vật lý (Khoa học) và tư duy logic (Toán học).
- Xây dựng mô hình nhà chống động đất: Tìm hiểu về cấu trúc, vật liệu, lực tác dụng (Kỹ thuật, Khoa học), tính toán chi phí (Toán học) và thiết kế kiến trúc (Nghệ thuật).
- Dự án về năng lượng tái tạo: Nghiên cứu về các loại năng lượng sạch (Khoa học), chế tạo mô hình pin mặt trời hoặc tua bin gió (Kỹ thuật, Công nghệ), tính toán hiệu suất (Toán học) và trình bày dự án một cách sáng tạo (Nghệ thuật).
"STEM/STEAM – Khơi nguồn sáng tạo" không chỉ là một phương pháp giáo dục mà là một triết lý giáo dục quan trọng, nhằm trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cần thiết để trở thành những công dân toàn cầu có khả năng thích ứng, đổi mới và đóng góp tích cực vào sự phát triển của xã hội trong tương lai. Nó giúp học sinh không chỉ học thuộc lòng kiến thức mà còn biết cách áp dụng, sáng tạo và giải quyết các vấn đề thực tiễn.