Hợp đồng thông minh: Biến thỏa thuận thành mã số

[Đỗ Xuân Trường]

Hợp đồng thông minh: Biến thỏa thuận thành mã số
Khi nói về blockchain, không thể không nhắc đến Hợp đồng thông minh (Smart Contracts). Đây là một khái niệm được giới thiệu lần đầu bởi Nick Szabo vào những năm 1990, nhưng chỉ thực sự trở nên khả thi với sự ra đời của blockchain, đặc biệt là nền tảng Ethereum. Hãy hình dung chúng như những thỏa thuận tự động thực thi, được viết bằng mã code và chạy trên blockchain.
Hợp đồng thông minh là gì?
Về cơ bản, một hợp đồng thông minh là một chương trình máy tính được lưu trữ và thực thi trên một mạng blockchain. Nó chứa các điều khoản của một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều bên, được viết dưới dạng mã. Điều đặc biệt là các điều khoản này sẽ tự động được thực thi khi các điều kiện được định trước được đáp ứng, mà không cần bất kỳ sự can thiệp của bên thứ ba hay sự tin cậy lẫn nhau giữa các bên tham gia.
Cơ chế hoạt động có thể hiểu đơn giản như sau:
"Nếu (điều kiện A) xảy ra, thì (hành động B) sẽ được thực hiện."
Ví dụ: "Nếu người mua chuyển tiền vào hợp đồng, thì tài sản sẽ được tự động chuyển cho người mua."
Đặc điểm nổi bật của Hợp đồng thông minh

• Tự động hóa: Các điều khoản được thực thi tự động khi các điều kiện được đáp ứng.
• Không thể thay đổi: Một khi hợp đồng đã được triển khai lên blockchain, mã code của nó không thể bị thay đổi hay xóa bỏ.
• Minh bạch: Mã code của hợp đồng thông minh thường công khai (đặc biệt trên các blockchain công cộng), cho phép mọi người kiểm tra logic hoạt động của nó.
• Không cần tin cậy: Các bên không cần tin tưởng lẫn nhau hay tin tưởng vào một bên trung gian, vì việc thực thi được đảm bảo bởi mạng blockchain.
• Bảo mật: Nhờ được chạy trên blockchain, hợp đồng thông minh được thừa hưởng tính bảo mật và khả năng chống lại sự can thiệp từ bên ngoài.

Hợp đồng thông minh hoạt động như thế nào?

1. Viết mã: Các nhà phát triển viết mã cho hợp đồng thông minh, định nghĩa các điều kiện và hành động. Các ngôn ngữ phổ biến bao gồm Solidity (cho Ethereum) hoặc Rust (cho Solana).
2. Triển khai lên Blockchain: Hợp đồng được triển khai lên một mạng blockchain (ví dụ: Ethereum). Sau khi triển khai, nó có một địa chỉ duy nhất và trở thành một phần bất biến của chuỗi khối.
3. Thực thi: Khi các điều kiện được xác định trong hợp đồng được đáp ứng (ví dụ: một giao dịch được gửi đến địa chỉ hợp đồng, một sự kiện bên ngoài được kích hoạt thông qua "oracles"), mã code sẽ tự động chạy và thực hiện các hành động đã được lập trình.

Ứng dụng của Hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh mở ra cánh cửa cho vô số ứng dụng vượt xa việc chuyển giao giá trị đơn thuần:

• Tài chính phi tập trung (DeFi): Tạo ra các sàn giao dịch phi tập trung, nền tảng cho vay/mượn, bảo hiểm phi tập trung.
• Quản lý chuỗi cung ứng: Tự động thanh toán cho nhà cung cấp khi hàng hóa đến nơi, theo dõi nguồn gốc sản phẩm.
• Bất động sản: Tự động chuyển quyền sở hữu khi các điều kiện thanh toán được đáp ứng.
• Bản quyền và phân phối nội dung: Tự động chia sẻ doanh thu cho các nghệ sĩ khi tác phẩm của họ được sử dụng.
• Hệ thống bỏ phiếu: Đảm bảo tính minh bạch và chống gian lận trong các cuộc bầu cử.
• Cá cược và trò chơi: Tạo ra các hệ thống cá cược công bằng và minh bạch.